Gedurende vele eeuwen achtereen werden de ervaringen van soldaten in werkelijke gevechtssituaties bestudeerd door karatemeesters met als doel de meest efficiënte gevechtstechnieken te ontwikkelen. Deze technieken werden van generatie op generatie overgedragen door middel van kata. Bloks en aanvallen werden in bepaalde volgorde gecombineerd tot een vorm waarbij de leerling zich meerdere aanvallers voor kan stellen die vanuit diverse richtingen aanvallen. Elke kata duurt ongeveer één à twee minuten. Door hard te trainen en opperste concentratie ontwikkelt de leerling het gevoel in een echte gevechtssituatie te zijn met echte tegenstanders.
Hoewel er vele kata bestonden in Okinawa beperkte meester Funakoshi zich tot een beperkt aantal.
Er bestaan veel kata. Het gaat er niet om zoveel mogelijk kata te leren, maar om jezelf te ontwikkelen. Daarom is het niet nodig om heel veel kata te leren. Het is voldoende om 19 kata te kennen en alleen deze te blijven oefenen.
Deze 19 kata kwamen in het algemeen van twee scholen: Shorin en Shokei. In de Shorin kata wordt snelheid centraal gesteld, terwijl het in de Shokei kata om fysieke kracht gaat. Beide aspecten zijn van belang voor de ontwikkeling van jezelf.
Je moet je niet laten ontmoedigen als jouw trainer van jou verlangt dat je elke beweging met precies het juiste gevoel en de juiste inzet uitvoert. Meester Funakoshi eiste dat van meester Ohshima en meester Ohshima vervolgens van zijn leerlingen en uiteindelijk van jouw trainer. De kata moeten in de exacte vorm van generatie op generatie overgedragen worden om er voor te zorgen dat de kennis die ooit op het slagveld is opgedaan niet verloren gaat.
Meester Funakoshi geloofde dat je je compleet kan ontwikkelen als je de volgende 19 kata hard traint:
| 1 | Ten no kata omote | Funakoshi | Kata van het heelal |
| 2 | Taikyoku shodan | Funakoshi | Basisprincipe één |
| 3 | Taikyoku nidan | Funakoshi | Basisprincipe twee |
| 4 | Taikyoku sandan | Funakoshi | Basisprincipe drie |
| 5 | Heian shodan | Shorin | Rustige geest één |
| 6 | Heian nidan | Shorin | Rustige geest twee |
| 7 | Heian sandan | Shorin | Rustige geest drie |
| 8 | Heian yodan | Shorin | Rustige geest vier |
| 9 | Heian godan | Shorin | Rustige geest vijf |
| 10 | Bassai | Shorin | Om een fort te penetreren |
| 11 | Kwanku | Shorin | Naar de hemel kijken |
| 12 | Tekki shodan | Shokei | Cavalerist één |
| 13 | Tekki nidan | Shokei | Cavalerist twee |
| 14 | Tekki sandan | Shokei | Cavalerist drie |
| 15 | Hangetsu | Shokei | Halve maan |
| 16 | Jutte | Shokei | Tien handen |
| 17 | Empi | Shokei | Vliegende zwaluw |
| 18 | Gankaku | Shokei | Kraanvogel op een rots |
| 19 | Jion | Shokei/Shorin | Naam van een Boeddhistische heilige of tempel |
Bron: SKA, “Student Guide to Shotokan Karate of America”, 1999